طراحی زائرسرا در جوار حرم امام رضا (ع) با تأکید بر الگوهای ایرانی-اسلامی در فضای داخلی

فضای معماری جزئی از فضاهای هستی و قوامی از آن است. انسان سعی دارد فضای هستی را متناسب با نیازهای خود تغییر دهد. این تلاش ها به صورت طرح های معماری در جهت ایجاد فضای معماری پیاده شده اند. معماری ایرانی طی سال ها با دین اسلام در هم آمیخته شده و می توان به تعبیری معماری گذشته ی ایرانی در دوران اسلامی را نمود کالبدی این اندیشه ها دانست. درونگرایی، کیفیت گرایی و انسان مداری این معماری در کنار یکدیگر به معنی اهمیت پرداختن به کیفیتهای فضای داخلی است. اندیشه ای که این معماری از آن برآمده است به دنبال افزودن بر کیفیت های فضایی در هر دو بعد مادی و معنوی بوده و تلاش دارد تا فضاهایی متناسب با جنبه های مختلف وجودی انسان خلق نماید. کیفیتهای مختلفی نظیر نور، رنگ و مبلمان در فضاهای داخلی معماری ایرانی شاهدی بر این مدعاست. هدف از این پایان نامه ارائه طرحی برای فضای اقامتی زائرین حرم مطهر امام رضا مبتنی بر الگوگیری از ویژگیهای فضاهای داخلی در معماری ایرانی اسلامی است. بررسی فضاهای اقامتی معماری ایرانی-اسلامی نشان می دهد نور استفاده شده در این معماری بیشتر به صورت طبیعی بوده و به دو شکل مستقیم و غیر مستقیم از طریق نورگیرها و پنجره ها به شکل های مختلف به فضا وارد می شود. رنگ ها نیز به صورتی بوده اند که رنگ های طیف گرم به صورت روشن و به عنوان زمینه و کلیت غالب و رنگ های اصلی به عنوان نقش و در قالب نور رنگی بر روی آنها به کار می رفته اند. مبلمان این فضاها نیز به دو شکل ثابت و متحرک بوده که از طریق تطبیق پذیری و انعطاف پذیری نیازهای مختلف انسان را برآورده می نموده اند. استفاده از فضاهای پرت و جزئی از کالبد بنا بودن نیز از دیگر ویژگی های این مبلمان است. به همین ترتیب تحلیل فضایی کاروانسرا ها که بیشترین شباهت را به موضوع پروژه دارند نشان از نقش پررنگ و مهم حیاط و ایوان ها در ایجاد خوانایی، سازمان فضایی، محرمیت و سلسله مراتب مورد نیاز در این فضا دارد. اطلاعات به دست آمده از این مطالعات به همراه نتایج حاصل از پرسشنامه های توزیع شده در بین زائرین و آگاهی از مسائل، مشکلات و نظرات ایشان در کنار ضوابط و خواست های شهرداری به عنوان سازمان حمایت کننده از این پروژه ما را به الگوهایی در عناصر مختلف فضای داخلی بخش اقامتی زائرسرا رساند. در انتها نیز این الگوها در قالب طراحی یک زائرسرا در یکی از سایت های پیش بینی شده در طرح طاش متعلق به بافت اطراف حرم امام رضا (ع) مورد استفاده قرار گرفت.